H3O-De Voorkempen

Wat?

Het H3O-De Voorkempen project heeft als doel een (hydro)geologisch 3-dimensionaal geometrisch model van de ondergrond van de grensregio van de Voorkempen op te stellen. Het grensoverschrijdende karakter van de modellering staat centraal. Daarbij wordt het klastische deel van het Cenozoïcum (Quartaire, Neogene en Paleogene afzettingen) in het Vlaamse en Nederlandse deel van de grensregio gemodelleerd.

De resultaten van H3O-De Voorkempen werden opgeleverd in zowel het Belgische als het Nederlandse coördinatenstelsel en referentieniveau. Voor Vlaanderen is dit het referentiestelsel Belge Lambert 1972 en TAW (Tweede Algemene Waterpassing) en voor Nederland is dit RD en NAP (Nieuw Amsterdams Peil). Het H3O-De Voorkempen project is in 2020 gestart, en werd in september 2023 gepubliceerd.

Het eindrapport is publiek beschikbaar via het FRIS onderzoeksportaal.
Je kan de kaartlagen in DOV of een externe GIS applicatie inladen via de WMS webservice:  https://www.dov.vlaanderen.be/geoserver/h3o_vk/wms

Afbakening Studiegebied

De geografische begrenzingen van het project- en modelgebied zijn weergegeven in onderstaande figuur uit het ‘Plan van Aanpak project ‘H3O-De Voorkempen’ (Vernes et al., 2020). Het modelgebied van H3O-De Voorkempen sluit langs de oostzijde aan op het modelgebied van het afgeronde project ‘H3O-De Kempen’.

Problematiek

Geologische en hydrologische processen houden geen rekening met landsgrenzen. Om die reden is (hydro)geologische informatie over het buurland vereist bij het beheer en gebruik van de ondergrond en de daarin aanwezige delfstoffen in de grensregio. 

(Hydro)geologische kaarten en modellen werden in het verleden hoofdzakelijk samengesteld vanuit een eigen regionaal/nationaal perspectief. Hierdoor waren er steeds grote onzekerheden in de data aan de landsgrenzen, maar ook aansluitingsproblemen tussen de (hydro)geologische modellen van aangrenzende landen.

Daarnaast zijn de indeling en de naamgeving van de eenheden in de ondergrond verschillend tussen Nederland en Vlaanderen, wat correlaties over de grens heen nog complexer maakt. Bovenstaande problemen bemoeilijken het beheer van de ondergrond in de grensregio's sterk.

Doelstelling

De verschillen tussen de bestaande (hydro)geologische interpretaties en modellen van het Nederlandse en Vlaamse deel van het projectgebied worden vastgesteld, uitgezocht en verholpen zodat het resulterende grensoverschrijdende 3D model één consistent geheel vormt. Specifiek voor dit H3O-project dienen de resultaten zo goed als mogelijk aan te sluiten bij de bestaande referentiemodellen in Vlaanderen en Nederland, alsook op de andere H3O-modellen, zonder voortschrijdend inzicht in de weg te staan.

Projectpartners

Opdrachtgevers:

• Vlaams Planbureau voor Omgeving, Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid (VPO),
• Kern Planning Integraal Waterbeleid van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM),
• Belgische Geologische Dienst van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (BGD/KBIN),
• Nederlandse provincie Noord-Brabant,
• Geologische Dienst Nederland, onderdeel van de Nederlandse organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO-GDN),
• Drinkwaterbedrijf Brabant Water

Opdrachtnemers:

• Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO),
• Geologische Dienst Nederland, onderdeel van de Nederlandse organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO-GDN),
• Belgische Geologische Dienst van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (BGD/KBIN)

Bij aanvang van het project werden een stuurgroep en een begeleidingscommissie opgestart. De stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers namens de projectpartners en zorgt voor de begeleiding en de beoordeling van de resultaten. De begeleidingscommissie bestaat uit experten, waaraan advies kan worden gevraagd tijdens het project.

Nieuwe aanpak

In vergelijking met de vorige H3O-projecten is er een nieuwe werkwijze die samengevat bestaat uit:

• Het gebruik van landseigen (hydro)stratigrafische indelingen.
• Het opsplitsen en uitvoeren van de ondiepe en diepe modellering langs beide delen van de landsgrens door de respectievelijke uitvoerders, maar gebaseerd op dezelfde dataset.
• Het vergelijken van de modelresultaten in de grensstreek en aansluitend bijstellen van de modellering in de grensstreek.

Referentie

Vernes, R.W., Deckers, J., Walstra, J., Kruisselbrink, A.F., Menkovic, A., Bogemans, F., De Ceukelaire, M., Dirix, K., Dusar, M., Hummelman, H.J., Maes, R., Meyvis, B., Munsterman, D.K., Reindersma, R., Rombaut, B., Van Baelen, K., van de Ven, T.J.M., Van Haren, T. & Welkenhuysen, K., 2023. Geologisch en hydrogeologisch 3D model van het Cenozoïcum van de Belgisch-Nederlandse grensstreek van De Noorderkempen/West-Brabant (H3O – De Voorkempen). Studie uitgevoerd door VITO, TNO-Geologische Dienst Nederland en de Belgische Geologische Dienst (KBIN) in opdracht van het Vlaams Planbureau voor Omgeving van de Vlaamse overheid, de Afdeling Operationeel Waterbeheer van de Vlaamse Milieumaatschappij, de Belgische Geologische Dienst van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, TNO-Geologische Dienst Nederland, Nederlandse Provincie Noord-Brabant en Brabant Water